Regelmatig kom ik tegen dat woorden slordig worden gebruikt. Dat gebeurt meestal niet bewust en is vanuit onwetendheid. Vanuit mijn achtergrond als mindfulness en zelfcompassie trainer ben ik ervan doordrongen hoe woorden tellen. De kracht van woorden, hoe ze kunnen inspireren en ook kunnen kwetsen. Woorden kunnen een gigantisch effect op ons en ons leven hebben, zelfs na jaren. We zijn geneigd om woorden te geloven?
Na het VWO heb ik een aantal jaren aan de universiteit vertaalkunde gestudeerd in Amsterdam en Antwerpen. Ik heb de studie niet officieel afgemaakt, en heb er toen verder niks mee gedaan (hoewel ik mijn kennis intussen wel weer gebruik, in het redigeren van vertalingen voor een aantal boeken van Kristin Neff & Chris Germer). Ik heb nog steeds liefde voor woorden. Taal blijft me boeien.
Sta eens stil bij de volgende vragen:
Heb je weleens iets gebroken of een andere fysieke kwetsuur gehad? Is dat geheeld?
Ben je wel eens gekwetst door woorden? En is dat geheeld?
In beide gevallen kan het deels of geheel inderdaad beter zijn. Maar soms kan een litteken nog pijn doen, lichamelijk maar ook mentaal/gevoelsmatig. Misschien heeft iemand ooit eens iets gezegd wat bij je bleef hangen. En wat nog altijd zeer doet als het terugkomt. Misschien wordt het getriggerd door een bepaalde situatie…. Maar gelukkig zijn we niet hulpeloos en is er een keuze! We kunnen er zeker iets aan doen.
In mijn huidige vakgebied, mindfulness, komt die aandacht voor woorden daarom weer heel erg naar voren. Met name in de mindful zelfcompassietraining en in ACT (Acceptance and Commitment Therapy).
Want als we het hebben over woorden, hebben we het ook over zelfspraak, woorden die in jou klinken, die misschien als oorsprong die kwetsende woorden van een ander hadden. Die in jou zijn blijven haken, en uiteindelijk zijn geïntegreerd in je systeem.
Woorden van de innerlijke criticus (de hardvochtige, verwijtende stem, de saboteur, de slavendrijver, de harde werker, hoe klinkt die bij jou?): die kennen we allemaal wel. Degene die aan het roer staat en bepaalt hoe jij je moet voelen aan de hand van de acties die je wel of niet doet. Die maakt dat je je goed voelt als die actie goed is verlopen (je hebt bv. een goede beoordeling gehad, of een 8 of hoger voor een tentamen), en slecht als dat niet zo is. Die stem komt uit je overlevingsinstinct. Die wil dat jij overleeft, punt. Meer niet. Dus die maakt je niet gelukkig. Dat is de functie van die criticus ook niet. Onze hele samenleving is hier zo’n beetje op gebaseerd, en is gebaseerd op een heel oud patroon. Als je het goed doet mag je blijven. In de sociale groep in de prehistorie was dat van levensbelang. In de sociale groep nu kan dat ook zo voelen, ook al ga je er niet -meteen- dood aan.
Daarom is compassie nodig, en als het over onszelf gaat, zelfcompassie. Het woord wordt in ons dagelijkse leven niet veel gebruikt, en daarom ontbreekt de kennis daarvan ook. We hebben associaties met soft gedrag, zelfmedelijden en egoïsme.
Het is echter precies het tegenovergestelde, en heel krachtig. Juist onszelf mededogend leren behandelen zorgt ervoor dat we kunnen meebewegen met de moeilijke kant van het leven. Moeilijke situaties en lastige emoties zijn zwaar te dragen. Als we onszelf daarin kunnen ondersteunen, in plaats van onszelf af te vallen, worden ze iets makkelijker te dragen.
In het trainen van (zelf)compassie gebruiken we ook woorden. Niet diegene die je via die interne criticus al kent, maar juist warme, vriendelijke woorden. Die vorm van zelfspraak ontwikkelen, zodat je meer in balans komt. En er kunt zijn, voor jezelf, én voor een ander.
Daarmee kalmeer je jezelf en dat zorgt er weer voor dat je hoofd tot rust komt en verbinding blijft houden met die emoties. En dat heeft weer tot gevolg dat je helderder kunt nadenken over datgene wat jou overkomt, zodat je betere keuzes kunt maken.
Kijk bv. maar eens naar het handmodel van het brein, als je wilt weten hoe dat werkt. Daniel Siegel, professor interpersoonlijke neurobiologie, kan dat prachtig uitleggen. Heb je moeite met engels, dan is dit ook een goede uitleg in het nederlands (in dit geval wel toegespitst op relaties).
En je bewust worden van dit soort dingen, maakt dat je zelf weer aan het roer komt te staan. Met aandacht en vanuit een niet-oordelende houding. Vriendelijk dus. De kracht van woorden.